Miejsce faktycznego zarządu – bieżąca działalność czy kluczowe decyzje?

Czy fiskus zamierza kontynuować praktykę interpretacyjną polegającą na elastycznym dostosowywaniu poglądów do stanu faktycznego, czy też przedsiębiorcy zyskają w końcu pewność, w jaki sposób rozliczać się z podatków przy prowadzeniu działalności z czynnikami zagranicznymi?

Niezwykle powszechna w ostatnim czasie staje się praktyka polskiego fiskusa polegająca na elastycznej interpretacji przepisów pod konkretny stan faktyczny. Fiskus wychodzi z założenia, że ważniejsze od petryfikacji orzecznictwa jest uznawanie, iż podatnik ma obowiązek uiścić podatek, chociażby w odwrotnym stanie faktycznym twierdził, iż w sytuacji przeciwnej takiego obowiązku nie ma.

Praktykę tę można zauważyć w przypadku prób analizy pojęcia “miejsca faktycznego zarządu” spółki (place of the effective management. Jest to kategoria wynikająca z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, determinująca rezydencję podatkową spółki. Mówiąc w skrócie, w kraju, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu spółki, jest ona rezydentem podatkowym i posiada nieograniczony obowiązek podatkowy.

Polski fiskus dąży zatem, aby zagraniczne spółki, co do których ma podejrzenie, iż zarządzane są z Polski, podlegały w naszym kraju nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Sprowadza się do zupełnie sprzecznych i wyłączających się interpretacji pojęcia miejsca faktycznego zarządu – niekiedy fiskus uważa, iż jest to miejsce podejmowania bieżących czynności zarządczych, a z kolei w innych sprawach twierdzi na odwrót – iż to nie miejsce podejmowania regularnych decyzji, ale miejsce czynności najbardziej istotnych jest relewantne dla miejsca faktycznego zarządu.

Jak dotąd w sądownictwie administracyjnym nie wykształciła się linia orzecznicza, ale warto wskazać wyrok NSA z dnia 18 listopada 2016 r., sygn. akt II FSK 2475/14. Co prawda wyrok zawiera tezy miejscami niespójne, niemniej jednak zdaniem NSA.: „ w doktrynie najczęściej rozumiane jest jako miejsce faktycznego zarządu to, w którym odbywa się bieżące prowadzenie spraw, a które wcale nie musi być tożsame z miejscem podejmowania zasadniczych decyzji przedsiębiorstwa”.

Jak widać, sąd uznał, iż to bieżące prowadzenie spraw, a nie miejsce podejmowania zasadniczych decyzji przedsiębiorstwa jest istotne. Akcent położony został na powtarzalność i regularność, a nie na ciężar gatunkowy. Być może właśnie taka koncepcja utrwali się w przyszłości. Ale jeśli nawet tak się stanie, to i tak ,,na koniec dnia’’ końcowe stanowisko organów podatkowych będzie zależało od oceny konkretnych relacji w konkretnej spółce. Z tego powodu warto wcześniej zasięgnąć porady doradcy podatkowego.

Opracował zespół K18 Warszawa Praktyka Podatkowa sp. z o.o.